Scoring kredytowy BIK – na czym polega ocena punktowa BIK?

Scoring kredytowy to metoda oceny wiarygodności pod kątem terminowego spłacenia zaciągniętego kredytu. Na podstawie skali score banki oraz instytucje finansowe oceniają ryzyko pożyczania pieniędzy. Co ważne, można wpłynąć na tę ocenę. Jak? Najważniejsze jest zrozumienie, w jaki sposób przyznawana jest punktacja BIK.

Przed udzieleniem kredytu bank sprawdza poprawność wypełnionego wniosku oraz załączone dokumenty, jak np. zaświadczenie o dochodach. Ale to nie wszystko – ważna jest historia kredytowa, która uwzględnia zarówno pozytywne dane (kredyty spłacane terminowo), jak i negatywne (z opóźnieniami w spłacie). Dane te są gromadzone w BIK i wykorzystywane do wyliczenia oceny punktowej, która jest brana pod uwagę w procesie udzielenia np. kredytu hipotecznego.

BIK a kredyt

BIK, czyli biuro informacji kredytowej, to instytucja powołana przez banki i Związek Banków Polskich na mocy ustawy Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140 poz.939 z późn. zmianami). Gromadzi dane o wiarygodności kredytowej osób oraz firm. BIK jest jedyną tego rodzaju instytucją w kraju, przez co stanowi centralny rejestr dłużników. Zbiera od banków, firm pożyczkowych i leasingowych oraz SKOK-ów dane dotyczące terminowego spłacania kredytów i pożyczek. Co ważne, każdy może sprawdzić swoją historię kredytową w BIK.

Wprawdzie BIK jest główną bazą do oceniania zdolności kredytowej, ale nie jest to jedyne kryterium. Banki i instytucje kredytowe mogą korzystać z różnych modeli scoringowych lub z innych rejestrów, co pozwala bardziej szczegółowo ocenić różne poziomy ryzyka i je zaakceptować bądź odrzucić. Przykładem jest tu rejestr dłużników BIG. BIG, czyli biuro informacji gospodarczej, gromadzi więcej danych i na przykład poza wpisami o zobowiązaniach z rynku bankowego czy pożyczkowego można tam znaleźć informacje dotyczące terminowego opłacania rachunków i faktur przez firmy oraz osoby fizyczne. BIG to również informacje o zadłużeniu, posiadające m.in. dane o dłużnikach alimentacyjnych.

Więcej o tym, jakie informacje na Twój temat możesz znaleźć w raporcie z BIG:  Raporty na Twój temat – ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A.

BIG przydaje się również przedsiębiorcom, np. by sprawdzić, czy kontrahent nie znajduje się na liście dłużników.

Ocena punktowa BIK – co to takiego?

Wróćmy jednak do tematu kredytu. Przed jego udzieleniem banki oraz instytucje finansowe muszą ocenić ryzyko kredytowe. Pomaga w tym scoring kredytowy – im ocena punktowa jest wyższa, tym większe jest prawdopodobieństwo, że zobowiązanie zostanie spłacone w terminie. Ocena ta jest wynikiem obliczeń matematycznych przy pomocy specjalnego algorytmu, porównującego Twoją historię finansową z profilami innych klientów, którzy przeszli pozytywnie proces ubiegania się o kredyt. Przyjmuje się, że im bardziej profil klienta jest podobny do profilu klientów spłacających swoje zobowiązania kredytowe w terminie, tym wyższy scoring BIK.

W BIK znajdują się dane o wszelkich zobowiązaniach wobec banków, SKOK-ów lub firm pożyczkowych. Każdy, kto kiedykolwiek korzystał z produktu kredytowego, ma przyznaną ocenę punktową. W momencie zaciągnięcia kredytu bądź pożyczki informacje o regulowaniu spłat przez pożyczkobiorcę przekazywane są do BIK regularnie.  Zasadniczo ocena punktowa BIK może się zmieniać każdego dnia, a co najmniej raz w miesiącu, aż do momentu spłacenia zobowiązania. Ostateczna ocena punktowa BIK jest sumą punktów uzyskanych za poszczególne elementy. Wpływają na nią wszystkie zobowiązania – od najdrobniejszych pożyczek począwszy, na wieloletnich kredytach kończąc.

Warto wiedzieć, że indywidualny ranking można w sprawdzić w każdej chwili, pobierając raport BIK. Ocena punktowa w BIK przyjmuje wartość od 1 do 100 – może się ona zmieniać w zależności od tego, w jakim czasie banki raportują dane do BIK. Scoring prezentowany jest w formie graficznej w postaci koła: jeśli jest ono zamknięte, oznacza przyznanie punktacji równej 100. Raport uwzględnia wskazówki, jak należy interpretować otrzymaną liczbę punktów oraz czytać wykres; znajdują się tam również wyjaśnienia, jakie elementy wpłynęły na końcową ocenę.

Czy można wpłynąć na scoring BIK?

Formuła matematyczna, dzięki której obliczana jest ocena punktowa, nie jest jawna. W ten sposób BIK zabezpiecza się przed manipulacjami i spekulacjami kredytowymi. Dzięki temu ocena jest obiektywna, a zasady oceny równe wobec każdego ubiegającego się o kredyt. Czy można zatem wpłynąć na ocenę w BIK? Tak. Należy jednak mieć na uwadze, że są to jedynie wskazówki i dobre praktyki powstałe na gruncie doświadczeń doradców kredytowych.

W pierwszej kolejności, jeszcze przed udaniem się po kredyt do banku, należy sprawdzić, czy dane w BIK są poprawne i czy nie wkradł się tam błąd. Jeśli wystąpiła jakakolwiek nieprawidłowość, należy niezwłocznie skorygować błędne zapisy, kontaktując się z podmiotem odpowiedzialnym za wpis (np. firma pożyczkowa czy udzielająca rat).

Co wpływa na scoring BIK:

1. Terminowość. Należy spłacać zobowiązania w terminie, ponieważ im szybciej zostaną spłacone, tym większa szansa na poprawę oceny BIK. Pod uwagę brane jest, jak często zdarza się spóźnić z płatnością, jak długie są to opóźnienia i przy jakich kwotach.
2. Korzystanie z kart kredytowych i kredytów konsumpcyjnych. Limity obniżają scoring BIK, dopóki nie zostaną spłacone. Analizowane jest to, jak często dochodzi do sytuacji, kiedy środki na karcie kredytowej czy przyznane limity kredytowe są na wyczerpaniu.
3. Wnioski o inne kredyty. Badane jest to, czy w ciągu 12 ostatnich miesięcy składany był wniosek o inny kredyt. Jeżeli w krótkim czasie dana osoba ubiega się o kilka kredytów i dostaje decyzje odmowne, wówczas kwalifikowane jest to jako ryzyko, co może w konsekwencji obniżyć scoring. Pamiętać należy, że wnioski o ten sam rodzaj kredytu złożone do 14 dni traktowane są jako jedno zapytanie kredytowe, zatem nie wpływają na obniżenie oceny punktowej BIK.
4. Doświadczenie kredytowe. Długa historia terminowo spłacanych kredytów oznacza niskie ryzyko kredytowe. Ważne jest, aby wyrazić zgodę na przetwarzanie danych – tylko wtedy spłacone zobowiązanie będzie brane pod uwagę przy naliczaniu oceny punktowej. Należy się więc upewnić, że w raporcie BIK uwzględnione są wszystkie spłacone zobowiązania.

Aby zwiększyć szanse na otrzymanie kredytu, warto przeanalizować parametry, które mają wpływ na zdolność kredytową.

Kredyt hipoteczny a BIK

BIK jest skorelowany z rozmaitymi kredytami. Jednak najczęstszym przypadkiem, kiedy zaczynamy się interesować scoringiem BIK, jest chęć zaciągnięcia kredytu na mieszkanie. Podstawowe pytanie, jakie się wtedy pojawia, to ile należy mieć punktów w BIK, aby uzyskać kredyt. Otóż może się okazać, że nie ma się żadnej historii, a wówczas analitycy bankowi mogą mieć problem z określeniem wiarygodności kredytobiorcy. Kiedy dochodzi do takiej sytuacji? Wtedy, kiedy wcześniej nie zaciągało się żadnego kredytu, nie korzystało się z karty kredytowej ani rat. Zasada jest prosta: im więcej terminowo spłacanych kredytów czy pożyczek, tym większa szansa na kredyt, ponadto może być on przyznany na korzystniejszych warunkach. Dlatego tak wiele mówi się o tym, żeby sukcesywnie budować swoją historię kredytową.

Należy pamiętać, że wysoka punktacja w BIK nie gwarantuje uzyskania kredytu, bo każda instytucja analizuje dane własnymi metodami. Jeśli nie da się określić wiarygodności wnioskującego o kredyt na podstawie BIK, banki mogą sięgać do innych baz, np. ERIF. Gromadzone są w niej dane pozytywne, np. dotyczące płaconych terminowo rachunków. Warto wiedzieć też, że w sytuacji, kiedy w BIK nie ma informacji o zadłużeniu, banki weryfikują BIG i sprawdzają innego rodzaju zadłużenia, np. alimentacyjne..

Scoring a zdolność kredytowa

Pamiętaj, że dobra historia to Twój atut, dlatego od początku buduj swoją zdolność kredytową i wiarygodność płatniczą. Jest ona często mylona ze scoringiem, przy czym scoring kredytowy to metoda oceny prawdopodobieństwa, czy dana osoba spłaci kredyt w terminie i jakie jest tu ryzyko udzielenia kredytu przez bank. Zdolność kredytowa to analizy (ilościowe i jakościowe), które sprawdzają dochody, koszty utrzymania w wymiarze miesięcznym, aktualny stan zadłużenia, wiek, stan cywilny, liczbę osób na utrzymaniu, wykształcenie, status majątkowy oraz mieszkaniowy, wykonywany zawód, staż pracy, zajmowane stanowisko i historię kredytową. Zatem parametrów branych pod uwagę przy kredycie jest znacznie więcej!

Zanim zdecydujesz się na kredyt, sprawdź swoją zdolność kredytową oraz scoring w BIK i spróbuj je poprawić. Jak to zrobić? To zależy, jaki jest obecny status w bazach, ale z reguły pierwszym krokiem jest znalezienie dodatkowego źródła dochodów lub też zmiana dotychczasowej umowy – w przypadku umowy o dzieło czy samozatrudnienia bank ma mniejszą pewność co do stabilności zarobków. Oprócz tego ważne są spłaty dotychczasowych kredytów oraz obniżenie kosztów miesięcznych, warto też poszukać oszczędności. W ostateczności możesz rozważyć wspólny kredyt np. z rodzicami, partnerem lub rodzeństwem, którzy mają historię kredytową i tym samym będą dodatkowym zabezpieczeniem dla banku. Innym rozwiązaniem jest wyjście z inicjatywą i przedłożenie bankowi pozytywnego raportu pozyskanego np. z biura informacji gospodarczej, jakim jest ERIF. Pozytywna historia płatnicza może sprawić, że bankowe algorytmy „spojrzą” bardziej przychylnie na Twój wniosek kredytowy.