Przedawnienie alimentów stanowi istotne zagadnienie zarówno dla osób zobowiązanych do ich płacenia, jak i pokrzywdzonych dzieci, rodziców czy małżonków. Przedstawiciele obydwu tych grup powinni wiedzieć, czy polskie prawo dopuszcza możliwość przedawnienia długu alimentacyjnego, a jeśli tak, to kiedy i na jakich zasadach.
Jak pokazują dane zgromadzone przez Biuro Informacji Gospodarczej ERIF, wartość zaległych zobowiązań polskich dłużników alimentacyjnych przekracza 12 mld złotych. Co więcej, mimo zaostrzenia przepisów Kodeksu karnego, alimentów nadal nie płaci ponad 300 tys. rodziców. Spora część z nich liczy, że po pewnym czasie nastąpi przedawnienie roszczeń alimentacyjnych i w efekcie nie będą już zmuszeni do ich zaspokojenia. Tylko czy słusznie oczekują, że permanentne uchylanie się od zapłaty rozwiąże ich problemy?
Dłużnicy alimentacyjni, jak również wszyscy inni zalegający ze spłatą zobowiązań, muszą mieć świadomość, że przedawnienie nie jest równoznaczne z unieważnieniem. W praktyce, stanowi ono instytucję prawa cywilnego, która pozwala legalnie uchylić się od obowiązku spełnienia roszczenia po upływie określonego czasu. Gdy dochodzi do przedawnienia długu, wierzyciel nie może już wyegzekwować świadczenia nawet na drodze sądowej. W takiej sytuacji zadłużenie staje się jednak tak zwanym zobowiązaniem naturalnym i nadal wywołuje negatywne konsekwencje – może skutkować choćby wpisem do rejestru dłużników i trudnościami w zaciąganiu kredytów i pożyczek.
Do przedawnienia niektórych długów, na przykład bankowych, dochodzi z urzędu. W przypadku roszczeń alimentacyjnych tak jednak nie jest, a to oznacza, że dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia przed sądem. Jeśli w czasie trwania postępowania sądowego nie dopełni wspomnianej formalności, sąd wyda nakaz zapłaty zaległych alimentów.
W kontekście omawianego zagadnienia niezwykle istotny jest fakt, że czym innym jest przedawnienie roszczeń alimentacyjnych, a czym innym przedawnienie prawa do roszczeń alimentacyjnych. Kwestia ta jest szczególnie istotna w przypadku alimentów na dziecko. Te ostatnie, zgodnie z art. 137 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przedawniają się po upływie 3 lat, ale samo prawo do nich wygasa dopiero po uzyskaniu samodzielności przez dziecko – może nastąpić to w wieku 18 lat, po zakończeniu edukacji, lub w innym terminie, który wskaże sąd po przeprowadzeniu szczegółowego badania danego przypadku.
Niezależnie czy mowa o przedawnieniu alimentów na dziecko, czy wobec byłego współmałżonka, zapłaty można domagać się przez okres 3 kolejnych lat; ponieważ alimenty płacone są w ratach, każda z nich przedawnia się w innym terminie. Co ważne, trzyletni bieg terminu przedawnienia przerywają określone działania, mające na celu wyegzekwowanie zaległej płatności; takim działaniem jest wniesienie sprawy do sądu, wszczęcie mediacji czy uznanie roszczenia przez dłużnika. Niemniej jednak, nawet gdy jego bieg nie zostanie przerwany, przedawnienie alimentów na dziecko może nastąpić później, niż po upływie 3 lat licząc od dnia ich wymagalności. Kiedy jest to możliwe?
Jeśli dziecko podlegało pełnej lub choćby częściowej władzy rodzicielskiej rodzica-dłużnika alimentacyjnego, to bieg przedawnienia jest liczony dopiero od momentu, w którym ukończyło ono 18 lat. Może zdarzyć się zatem tak, że 20-latek będzie miał prawo domagać się zapłaty zaległych alimentów sprzed 5 czy nawet 10 lat.
Jeszcze mniej korzystne dla dłużników są przepisy regulujące kwestię przedawnienia alimentów z Funduszu Alimentacyjnego. W tym wypadku mają oni zadłużenie nie wobec swoich dzieci, lecz specjalnego funduszu, z którego pobierały one świadczenie pozwalające im utrzymać się w okresie, w którym nie otrzymywały zasądzonych przez sąd alimentów. To o tyle istotne, że nie obowiązuje tu trzyletni okres przedawnienia – zgodnie z zapisami Ustawy o świadczeniach rodzinnych, egzekucję należności powstałych wskutek wypłaty świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego prowadzi się aż do ich zaspokojenia. Zadłużenie jest umarzane tylko w uzasadnionych przypadkach, związanych z trudną sytuacją rodziną lub zdrowotną dłużnika alimentacyjnego.
Warto wspomnieć, że alimenty z funduszu alimentacyjnego są wypłacane dzieciom do momentu ukończenia przez nie 18 roku życia. Jeśli kontynuują one naukę, limit wiekowy zostaje podwyższony do 25 roku życia.
Jeśli chodzi o alimenty zasądzone prawomocnym orzeczeniem lub ugodą sądową, to przedawniają się one po upływie 6 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się wyroku. Aby odzyskać całość należnych alimentów trzeba więc złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji przed tym terminem – przy okazji przerwie to bieg okresu przedawnienia. A co w sytuacji, gdy egzekucja okaże się nieskuteczna? Czy dłużnik alimentacyjny może liczyć, że z czasem nastąpi przedawnienie alimentów u komornika?
Niektórzy dłużnicy łudzą się, że jeśli tylko toczona przeciwko nim egzekucja komornicza będzie trwała odpowiednio długo, w końcu dojdzie do przedawnienia alimentów zasądzonych wyrokiem. W praktyce jednak, jest to w zasadzie niemożliwe, bowiem zgodnie z art. 142 §1 Kodeksu cywilnego w okresie prowadzenia egzekucji komorniczej, bieg przedawnienia roszczenia alimentacyjnego ulega zatrzymaniu. Jeśli komornik nie będzie w stanie wyegzekwować należnej kwoty, zakończy postępowanie ze względu na jego bezskuteczność. W takim wypadku trzyletni okres przedawnienia jest liczony od nowa, a pokrzywdzony, na rzecz którego zasądzono alimenty, w każdej chwili może złożyć wniosek o ponowne wszczęcie egzekucji.
Należy pamiętać, że komornik rozpoczyna działania egzekucyjne pod warunkiem otrzymania prawomocnego wyroku sądu lub ugody zawartej przed sądem. Nie może on zatem podjąć się egzekucji roszczeń alimentacyjnych na podstawie umowy sporządzonej pomiędzy rodzicami, czy też ustnej deklaracji rodzica zobowiązującego się do płacenia alimentów.
Jeśli osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, a egzekucja komornicza okazuje się bezskuteczna, poszkodowane dziecko lub współmałżonek nadal ma szanse uzyskać zasądzone środki. Jak w takiej sytuacji może dochodzić spłaty długu alimentacyjnego, albo otrzymać niezbędne wsparcie finansowe?
Warto dodać, że uprawnieni do alimentów mają do dyspozycji również szereg narzędzi, pozwalających dochodzić spłaty długu, mimo ukrywania majątku lub utrudniania egzekucji należności przez komornika. To między innymi sądowy wniosek o wyjawienie majątku, skarga pauliańska, czy usługi detektywistyczne. Ważne, aby nie zwlekać z podjęciem stosownych działań i nie dopuścić do ewentualnego przedawnienia alimentów.
Kategoria: Edukacja, Zadłużenie, Udostępnij na:
NIP jest niepowtarzalnym numerem nadawanym polskim przedsiębiorstwom. Dzięki niemu możesz sprawdzić, czy firma, z którą podejmujesz współpracę, istnieje naprawdę i czy jest wypłacalna. Współpraca z nowym kontrahentem lub firmą może być ryzykowna. Dobra wiadomość jest… Czytaj więcej
48% Polaków składa swoje zeznania przez internet, 37% z nich nadal ustawia się w kolejki do Urzędów Skarbowych, a 8% wysyła PIT pocztą. Pierwsza z opcji bardzo zyskała na popularności w ostatnich latach. I nie ma w tym nic dziwnego – rozliczenie online pozwala zaoszczędzić czas, pieniądze i stanowi ratunek w przypadkach, kiedy na wysyłkę PIT zdecydujemy się na ostatnią chwilę. W tym roku urzędowy termin składania zeznań podatkowych mija 30 kwietnia o 23:59.
Czytaj więcejNadzoruje działalność BIG
Dobrowolne przystąpienie do Zasad Dobrych Praktyk
Opiniuje Regulamin Zarządzania Danymi
