Urlop macierzyński, ojcowski, wypoczynkowy – ile dni urlopu Ci przysługuje?

Ile przysługuje urlopu na umowie o pracę?

Należy podkreślić, że uprawnieni do korzystania z różnego rodzaju płatnych urlopów są pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.

Urlop wypoczynkowy

To najbardziej popularny rodzaj urlopu, który w założeniu służy do odpoczynku od pracy. Co ważne, pracownik nie może zrzec się urlopu wypoczynkowego, a czas jego trwania zależy od stażu zawodowego. Osoby, które przepracowały co najmniej 10 lat mają w ciągu roku do dyspozycji 26 dni roboczych wolnych od pracy, natomiast osoby ze stażem krótszym niż 10 lat – 20 dni roboczych. Jeśli nie wykorzystają w danym roku całego urlopu, jego pozostałą część muszą wykorzystać do końca września następnego roku. Ważne jest też to, że jeden z wziętych w ciągu roku urlopów musi trwać nieprzerwanie co najmniej przez 14 dni kalendarzowych.

Należy podkreślić, że do stażu pracy wlicza się nie tylko okresy zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę, ale również czas nauki w szkole. W zależności od rodzaju posiadanego wykształcenia, jeszcze przed podjęciem pierwszej pracy można mieć staż o długości od 3 do 8 lat. Przykładowo, osobom po szkole zawodowej już „na starcie” dolicza się do niego 5 lat, natomiast absolwentom szkół wyższych aż 8 lat. Oznacza to, że osoba, która od razu po studiach pójdzie do pracy, już po upływie 2 lat nieprzerwalnego zatrudnienia uzyska prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Urlop na żądanie – zasady

W ramach urlopu wypoczynkowego przysługuje możliwość wzięcia do 4 dni wolnych „na żądanie”. Urlop w tym trybie pracownik musi zgłosić najpóźniej w momencie rozpoczynania pracy, przy czym trzeba podkreślić, że w szczególnych okolicznościach pracodawca ma prawo odmówić jego udzielenia – wówczas, ewentualne niestawienie się w pracy może skutkować nawet zwolnieniem dyscyplinarnym.

Urlop okolicznościowy

Każdy pracownik może skorzystać z urlopu udzielanego w związku z ważnym wydarzeniem w życiu prywatnym. To, ile dni urlopu przysługuje w danym przypadku szczegółowo określają przepisy. Wynika z nich, że urlop okolicznościowy pracownika może trwać:

• 2 dni w przypadku śmierci i pogrzebu małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
• 2 dni w razie narodzin dziecka,
• 2 dni w razie własnego ślubu,
• 1 dzień w przypadku ślubu jego dziecka,
• 1 dzień w przypadku śmierci i pogrzebu babci, dziadka, siostry, brata, teściowej lub teścia,
• 1 dzień w razie śmierci i pogrzebu innej osoby, która jest na jego utrzymaniu lub pod jego bezpośrednią opieką.

Co istotne, pracodawca nie może ani odmówić udzielenia urlopu okazjonalnego, ani przełożyć go na inny termin. Poza tym, skorzystanie z niego nie pomniejsza liczby dni wolnych od pracy, jakie przysługują w ramach urlopu wypoczynkowego.

Urlop macierzyński

Ustawodawca przewidział kilka rodzajów urlopów związanych z rodzicielstwem. Najczęściej wykorzystywanym jest oczywiście ten, który przysługuje kobietom po urodzeniu dziecka. Urlop macierzyński, bo o nim mowa, co do zasady rozpoczyna się w dniu porodu, przy czym pracownica może wnioskować o jego udzielenie w nieco wcześniejszym terminie. Niezależnie od terminu rozpoczęcia urlopu, przez cały okres jego trwania nie może pracować, ale ma prawo pobierać zasiłek macierzyński.

Przysługująca Ilość dni urlopu macierzyńskiego zależy od liczby urodzonych dzieci i wynosi:

• 20 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka,
• 31 tygodni – przy urodzeniu dwojga dzieci,
• 33 tygodnie – przy urodzeniu trojga dzieci,
• 35 tygodni – przy urodzeniu czworga dzieci.
• 37 tygodni – przy urodzeniu pięciorga dzieci.

Tygodni wolnych od pracy może być więcej, jeśli matka zdecyduje się skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Ma prawo wykorzystać go od razu po podstawowym urlopie macierzyńskim,  zachowując przy tym możliwość pobierania pełnej kwoty zasiłku macierzyńskiego. Jeśli urodziła jedno dziecko, czas urlopu zostanie wydłużony o 6 tygodni, a jeśli dwoje lub więcej – o 8 tygodni.

Urlop tacierzyński

Jeśli z jakiegoś względu matka nie chce lub nie może skorzystać z pełnego okresu urlopu macierzyńskiego, jego niewykorzystaną część może przekazać ojcu dziecka (urlop tacierzyński). Aby było to możliwe, musi przejść on na urlop od razu po tym, gdy swój urlop zakończy matka. Urlop tacierzyński może rozpocząć się najwcześniej po upływie 14 tygodni urlopu macierzyńskiego i uprawnia do pobierania 100% wynagrodzenia – świadczenie jest finansowane przez ZUS.

Urlop ojcowski

Prawodawca przewidział również pełnopłatny urlop dla ojców dzieci, który w żaden sposób nie jest powiązany z urlopem macierzyńskim. Trwa on 14 dni kalendarzowych i może być wykorzystany jednorazowo w całości lub w dwóch 7-dniowych częściach. Urlop ojcowski przysługuje pracownikowi, którego dziecko nie ma ukończonych 2 lat. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy jest on ojcem adopcyjnym – wówczas, prawo do urlopu przysługuje przez okres 24 miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji o przysposobieniu.

Urlop rodzicielski

Urlopy: macierzyński, tacierzyński i ojcowski to nie wszystkie rodzaje urlopów związanych z rodzicielstwem. Zarówno matce, jak i ojcu, bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego, przysługuje urlop rodzicielski. Przy jednym dziecku może trwać on łącznie 32 tygodnie, natomiast przy większej liczbie dzieci (urodzonych podczas jednego porodu) 34 tygodnie. Prawo do skorzystania z niego przysługuje do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

Urlop rodzicielski może trwać nieprzerwanie przez cały okres 32 lub 34 tygodni, ale można go również „rozłożyć” na cztery części; co do zasady każda z nich powinna wynosić minimum 8 tygodni, ale wyjątkowo w przypadku pierwszej części może być to 6 tygodni, czyli tyle, ile trwa dodatkowy urlop macierzyński. Co więcej, po wykorzystaniu wszystkich wolnych dni, pracownik ma prawo wnioskować o wydłużenie urlopu do 64 lub 68 tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci). W takim wypadku jest on łączony z pracą na ½ etatu. Pracodawca nie jest jednak zobowiązany do pozytywnego rozpatrzenia wniosku.

Urlop bezpłatny

Wyżej opisane rodzaje urlopów są płatne, a potencjalny czas ich trwania określają przepisy. Pracownik ma jednak prawo ubiegać się również o urlop bezpłatny, podczas którego nie może zostać zwolniony i nie przysługuje mu żadne wynagrodzenie. Taki urlop może trwać przez dowolny okres: dzień, tydzień, miesiąc, a nawet rok. Jeśli jednak jest dłuższy niż 3 miesiące, zarówno pracownik, jak i pracodawca może wystąpić z wnioskiem o jego skrócenie. Co ważne, niezależnie od potencjalnego czasu trwania urlopu bezpłatnego i powodów dla których wnioskuje o niego pracownik, pracodawca nie jest zobowiązany do jego udzielenia.

Bezpłatny urlop wychowawczy

Innym rodzajem bezpłatnego urlopu jest urlop wychowawczy, który przyznaje się po to, by umożliwić pracownikowi sprawowanie opieki nad dzieckiem. Może on trwać do 3 lat i podobnie jak „zwykły” urlop bezpłatny, wiąże się z brakiem wynagrodzenia i jednocześnie niemożnością zwolnienia pracownika. Tak samo jak urlop rodzicielski, przysługuje do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

Umowa zlecenie a urlop

Przy umowach cywilnoprawnych przepisy Kodeksu Pracy nie znajdują zastosowania, tak więc w ich przypadku, bez względu na okoliczności, pracodawca nie jest zobowiązany przyznawać płatnych dni wolnych od pracy. Nie oznacza to jednak, że umowa zlecenia urlopu przewidywać nie może – nic nie stoi na przeszkodzie, by zawrzeć w niej zapis nadający pracownikowi takie uprawnienie.