Jak sprawdzić zdolność kredytową? – praktyczne wskazówki dla kredytobiorców

Zdolność kredytowa to temat, który budzi w ostatnim czasie wiele emocji. Nieustannie rosnąca inflacja, gwałtowne podwyżki stóp procentowych i utrzymujące się bardzo wysokie ceny nieruchomości sprawiają, że dla wielu Polaków zdolność kredytowa na mieszkanie przestała być osiągalna. Nie znaczy to jednak, że nie da się nic zrobić. Dobrym punktem wyjścia jest wiedza o tym, jak sprawdzić zdolność kredytową, co pozwoli podjąć odpowiednie kroki w celu jej zwiększenia. W tym poradniku znajdziesz nie tylko informacje dotyczące weryfikacji Twojej zdolności kredytowej, ale również skuteczne porady na temat tego, jak podnieść zdolność kredytową w przypadku, gdyby okazała się za niska na Twoje potrzeby. Zapraszamy do lektury!

Co to jest zdolność kredytowa?

Zdolność kredytowa, zgodnie z ustawową definicją (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz.U. z 2021 r., poz. 2439, art. 70), to „zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie, przy czym kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do tego, by ocena zdolności kredytowej mogła zostać przez bank przeprowadzona. Ponadto kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu”.

Definicja ustawowa napisana jest w żargonie prawniczym, co może nieco utrudniać zrozumienie, czym faktycznie jest zdolność kredytowa. Co to więc oznacza w języku laika? Sprawa jest bardzo prosta: Twoja zdolność kredytowa to wyliczone przez bank prawdopodobieństwo, że spłacisz zaciągnięty kredyt terminowo i ze wszystkimi odsetkami oraz kosztami. Im ono jest wyższe (czyli im wyższa Twoja zdolność kredytowa), tym większa szansa na uzyskanie kredytu, a jednocześnie wyższa maksymalna kwota zobowiązania, jakie możesz zaciągnąć.

Kiedy sprawdzana jest zdolność kredytowa?

Istnieje szereg sytuacji, w których zostanie zweryfikowana Twoja zdolność kredytowa. Kredyt hipoteczny nie zostanie Ci na przykład przyznany przez żaden bank, jeśli nie będziesz mieć odpowiedniej zdolności kredytowej. Zostanie ona również sprawdzona za każdym razem, gdy będziesz się ubiegać o:

• kredyt samochodowy,
• kredyt firmowy,
• kredyt studencki,
• kredyt inwestycyjny,
• pożyczkę gotówkową,
• leasing,
• limit w koncie osobistym (tzw. saldo debetowe),
• kartę kredytową,
• zakupy w systemie ratalnym.

Od czego zależy zdolność kredytowa?

Twoja zdolność kredytowa jest obliczana przez każdy bank nieco inaczej, ponieważ każdy z nich stosuje własny algorytm i w inny sposób określa wagę poszczególnych parametrów, jakie są uwzględniane, aby obliczyć zdolność kredytową. Pamiętaj, że tych parametrów jest bardzo wiele, dlatego poniżej wymieniamy jedynie najważniejsze czynniki wpływające na zdolność kredytową. Mają one największy udział w tym, jaka będzie ostateczna decyzja co do Twojego wniosku kredytowego.

Wysokość kredytu

Kwota, którą zamierzasz pożyczyć od banku, w bezpośredni sposób wpływa na wysokość miesięcznej raty i jest jednym z najważniejszych czynników branych pod uwagę podczas obliczania Twojej zdolności kredytowej. Mówiąc wprost: im wyższa kwota, o którą wnioskujesz, tym wyższą zdolnością kredytową musisz się wykazać.

Wysokość i źródło dochodu

To kolejny czynnik o kluczowym znaczeniu dla Twojej zdolności kredytowej. Generalnie rzecz biorąc, osoby z wysokimi dochodami mają wyższa zdolność kredytową, ale pamiętaj, że znaczenie ma też rodzaj umowy. Co oczywiste, w najlepszej sytuacji są osoby zatrudnione na umowę o pracę na czas nieokreślony – to preferowani kredytobiorcy dla każdego banku. Zdolność kredytowa osób pracujących na podstawie umowy-zlecenia albo umowy o dzieło jest zdecydowanie niższa nawet w przypadku osiągania takich samych dochodów jak posiadacze umów o pracę.

Koszty kredytu

Jeszcze do niedawna ten czynnik nie był aż tak ważny, ale odkąd stopy procentowe poszły w górę w wyniku inflacji, koszty kredytu także znacząco się podniosły. To z kolei oznacza dla Ciebie mniejszą zdolność kredytową, ponieważ praktycznie wszystkie koszty (oprocentowanie, prowizje itd.) poniesiesz właśnie Ty.

Okres spłaty

Jeśli zaciągasz kredyt na krótki okres, musisz liczyć się z tym, że bank będzie wymagać od Ciebie wyższej zdolności kredytowej niż w przypadku, gdyby ten okres był dłuższy. Jeśli więc z banku uzyskujesz informację, że na dany okres kredytowania nie można już bardziej obniżyć raty, a zdolność kredytowa nadal jest niewystarczająca, zastanów się nad wydłużeniem okresu spłaty kredytu. To obniży ratę i zmniejszy wymagania względem Twojej zdolności kredytowej.

Wysokość wkładu własnego

Wkład własny wnosić będziesz jedynie w przypadku kredytu hipotecznego, ale zgodnie z obecnymi przepisami prawa jest on ustawowo wymagany w wysokości co najmniej 20% wartości nieruchomości, którą chcesz kupić na kredyt. Im wyższy wkład własny, tym bardziej rośnie Twoja zdolność kredytowa, a kredyt hipoteczny będzie łatwiejszy do uzyskania.

Brak wpisów w rejestrach dłużników BIG

W bazach danych gromadzonych przez Biura Informacji Gospodarczej, takie jak ERIF BIG, wierzyciele umieszczają informacje o nierzetelnych dłużnikach. Jeżeli nie figurujesz w takiej bazie jako osoba zadłużona, nie musisz się niczego obawiać. Jeśli jednak zalegasz z płatnościami, a wierzyciel zgłosił to do BIG, Twoja wiarygodność płatnicza poważnie ucierpi.

Historia kredytowa w BIK

Z uwagi na to, że w BIK przechowywane są informacje na temat wszystkich Twoich zobowiązań kredytowych (spłaconych i trwających), w Twoim interesie leży, aby ta historia była jak najlepsza. Każdy bank w ramach standardowej procedury weryfikacyjnej sprawdza Twoją ocenę scoringową w BIK i na jej podstawie podejmuje decyzję o przyznaniu bądź odmowie przyznania kredytu.

Jak zwiększyć zdolność kredytową?

Zdolność kredytowa nie jest czymś stałym – zmienia się w miarę tego, jak zaciągasz i spłacasz kolejne zobowiązania. To oznacza, że masz na nią wpływ i możesz ją zwiększyć. W jaki sposób? Poniżej podajemy kilka sprawdzonych i skutecznych pomysłów na to, jak poprawić zdolność kredytową.

Obniż stałe koszty

Zanim złożysz wniosek (zwłaszcza jeśli chodzi o kredyt hipoteczny), koniecznie zredukuj swoje stałe miesięczne koszty. Znaczenie mają zarówno wydatki na utrzymanie, jak i stałe subskrypcje, abonamenty czy koszty związane z wychowywaniem dzieci. Poszukaj oszczędności tam, gdzie to możliwe – rezygnacja na jakiś czas z niektórych subskrybowanych usług streamingowych, wcześniejsza spłata zakupów ratalnych czy zawieszenie karnetu na siłownię to naprawdę dobre sposoby na poprawę zdolności kredytowej.

Wydłuż okres kredytowania

Jak już wspominaliśmy wcześniej, wydłużenie okresu spłaty kredytu, o który wnioskujesz, znacząco wpływa na Twoją zdolność kredytową. Jeżeli masz taką możliwość, wnioskuj o dłuższy kredyt – wprawdzie sumaryczne koszty będą wyższe, ale zyskasz na tym podwójnie. Po pierwsze miesięczna rata będzie niższa (a zdolność kredytowa Ci się poprawi), a po drugie zabezpieczysz się na przyszłość, na wypadek, gdyby np. stopy procentowe zostały jeszcze bardziej podniesione albo bank zwiększyłby z jakiegoś względu oprocentowanie kredytu.

Wnioskuj o kredyt ze współkredytobiorcą(-ami)

Twoja zdolność kredytowa może być dla banku niewystarczająca, ale jeśli złożysz wniosek o kredyt z kimś jeszcze, sytuacja może się zmienić na Twoją korzyść. Pamiętaj tylko, aby odpowiednio dobrać swojego współkredytobiorcę – dobrze, jeśli będzie to osoba w średnim wieku (ok. 40 lat), z dobrymi dochodami uzyskiwanymi na podstawie umowy o pracę. Rozważ opcję włączenia jako kredytobiorcy kogoś wykonującego zawód zaufania publicznego (np. adwokat, nauczyciel, lekarz, policjant itd.) – takie osoby uzyskują w bankach preferencyjne warunki kredytowania.

Skonsoliduj już posiadane zobowiązania

Posiadanie kilku kredytów i pożyczek w różnych bankach to dziś w zasadzie standard. Może się jednak okazać, że konsolidacja ich wszystkich w jedno zobowiązanie zmniejszy sumaryczne obciążenie w skali miesiąca, tym samym poprawiając Twoją zdolność kredytową. Czasami możliwe jest nawet włączenie ich do kwoty kredytu, o który wnioskujesz!

Zlikwiduj zbędne produkty bankowe

Karta kredytowa czy limit debetowy (nazywany także kredytem odnawialnym) to bez wątpienia wygodne produkty w codziennym życiu. Stają się jednak poważnym problemem w momencie wyliczania Twojej zdolności kredytowej. Zależnie od banku wysokość tych zobowiązań będzie doliczona do Twoich stałych kosztów w większym lub mniejszym stopniu, dlatego najlepiej je spłacić i zamknąć przed złożeniem wniosku o kredyt.

Dowiedz się, jak liczona jest zdolność kredytowa

Gdzie sprawdzić zdolność kredytową online?

Dzięki dostępowi do Internetu możesz w łatwy sposób dowiedzieć się, czy masz realną szansę na potrzebny Ci kredyt. Jeśli zastanawiasz się, jak sprawdzić swoją zdolność kredytową online, to masz do wyboru trzy możliwości:

Pierwszą z nich są dane, które znajdują się w bazie ERIF BIG. Przed złożeniem wniosku o kredyt warto sprawdzić informacje, które znajdują się w Biurze Informacji Gospodarczej. To właśnie w bazie ERIF BIG banki i wiele instytucji pożyczkowych sprawdza dane kredytobiorców. Od znalezionych tam wpisów instytucje te mogą uzależnić decyzję o udzieleniu kredytów.

Jaka jest moja zdolność kredytowa? – Sprawdź ją w bazie BIG >

Drugą opcją jest raport BIK, czyli, krótko mówiąc, podsumowanie Twojej historii kredytowej, a także innych zobowiązań finansowych. Co ważne, jest to oficjalny dokument, który możesz przedstawiać instytucjom, osobom czy firmom w celu udowodnienia swojej rzetelności. Dzieje się tak dlatego, że w raporcie BIK zawarta jest wiarygodna ocena Twojej sytuacji płatniczej oraz scoring BIK, wyliczany na podstawie szeregu obiektywnych kryteriów.

Ostatnią, dość popularną, choć zdecydowanie mniej bezpieczną, jest skorzystanie z któregoś kalkulatora zdolności kredytowej online. Do zalet tego rozwiązania bez dwóch zdań należy łatwość obsługi i szybkość uzyskania wyniku, nie jest to jednak róża bez kolców. Największą wadą kalkulatorów zdolności kredytowej online jest to, że nigdy nie masz całkowitej pewności, do kogo tak naprawdę trafiają dane wprowadzane przez Ciebie w formularzu online i w jaki sposób będą one wykorzystywane. Pamiętaj również, że nie każdy kalkulator zdolności kredytowej poda Ci wiarygodne wyniki, ponieważ nawet przy tych samych parametrach możesz uzyskać bardzo różną zdolność kredytową zależnie od banku.

Czy mam zdolność kredytową? Dowiedz się, jak możesz to sprawdzić!

W jaki sposób bank weryfikuje zdolność kredytową klienta?

Procedury weryfikacji zdolności kredytowej są w każdym banku trochę inne i różnią się w detalach, ale generalnie rzecz biorąc, analiza Twoich możliwości spłaty kredytu przebiega następująco:

1. Analiza ilościowa – to etap, na którym bank gruntownie sprawdza, jakie dochody uzyskujesz i z jakich źródeł one pochodzą. Dodatkowo obliczane są Twoje miesięczne koszty stałe, jak np. czynsz, opłaty, abonamenty itd. Jeśli posiadasz jakiekolwiek produkty kredytowe (karta kredytowa, limit debetowy, inny kredyt, pożyczkę), to także zostaną one uwzględnione na tym etapie w celu ustalenia, czy masz wystarczająco duże nadwyżki finansowe, aby poradzić sobie ze spłatą kredytu, o który się ubiegasz.
2. Analiza jakościowa – to etap, na którym ocenie i weryfikacji podlega Twoja rzetelność jako kredytobiorcy. Na ostateczny wynik mają wpływ nie tylko Twoje dotychczasowe zobowiązania i to, czy były spłacane terminowo, ale także Twój wiek, stan cywilny, status majątkowy, wykształcenie, staż pracy, zawód, jaki wykonujesz, a nawet liczba dzieci.
   

Dopiero po pomyślnym przejściu obu tych etapów masz możliwość uzyskania kredytu w banku. Pamiętaj jednak, że w przypadku, kiedy rata Twojego planowanego kredytu zostanie wyliczona na wyższą niż 50% Twoich wolnych środków, bank odrzuci złożony przez Ciebie wniosek kredytowy.

Masz dobre zarobki, a zdolność kredytowa wciąż jest za mała? Dowiedz się, dlaczego tak jest i jak to zmienić!

Czy zawsze trzeba sprawdzać zdolność kredytową?

Najkrócej rzecz ujmując: tak. Twoja zdolność kredytowa będzie weryfikowana za każdym razem, gdy będziesz kupować coś na raty, zaciągać pożyczkę czy wnioskować o kredyt lub różnego rodzaju inne produkty bankowe. Zgodnie z przepisami polskiego prawa każdy zakup na raty to formalnie zaciągnięcie kredytu konsumenckiego, a to ustawowo wymaga sprawdzenia zdolności kredytowej osoby dokonującej takiego zakupu. Nie ma tu żadnych limitów ani kwot, do których weryfikacja nie obowiązuje.

Jedyną sytuacją, w której Twoja zdolność kredytowa może nie być sprawdzana albo będzie weryfikowana jedynie pobieżnie, na bardzo uproszczonych zasadach, to próba zaciągnięcia tzw. chwilówki, czyli pozabankowej pożyczki krótkoterminowej. Pamiętaj jednak, że choć możesz uzyskać taką pożyczkę względnie łatwo, to zwykle będzie ona bardzo wysoko oprocentowana, a okres spłaty najczęściej jest naprawdę krótki. Brak zdolności kredytowej może Cię w takim przypadku wpędzić w kłopoty finansowe – szczególnie, gdy będziesz próbować spłacać chwilówką inne swoje zobowiązania.

Na koniec jeszcze jedna rada, która może się okazać szczególnie przydatna w obecnych realiach rynkowych: jeśli Twoja zdolność kredytowa pozwala Ci kupić wymarzone mieszkanie, zadbaj o bezpieczeństwo środków uzyskanych w ramach kredytu, sprawdzając wiarygodność finansową dewelopera, u którego chcesz kupić nieruchomość. Dlaczego to takie ważne? Odpowiedź jest naprawdę prosta: według danych zgromadzonych w bazie ERIF BIG, wielu deweloperów i firm budowlanych znajduje się na listach dłużników jako nierzetelni kontrahenci, którzy utracili płynność finansową, a suma zaległych płatności przekracza 160 mln zł. Dla Ciebie oznacza to, że zadłużony deweloper może nigdy nie dokończyć inwestycji i ogłosić upadłość, a Twoje pieniądze zwyczajnie przepadną. Zabezpiecz się więc przed takim scenariuszem i sprawdź w ERIF dewelopera czy firmę, która prowadzi prace budowlane. Unikniesz dzięki temu naprawdę nieprzyjemnej niespodzianki.