Przedawnienie alimentów – wszystko, co trzeba wiedzieć na temat alimentów

Alimenty – definicja i podstawa prawna

Alimenty to obligatoryjne, regularne świadczenia płacone na rzecz członków rodziny. W najczęstszych przypadkach mają one na celu dostarczenie im środków utrzymania, a w razie potrzeby także wychowania. Obowiązek alimentacyjny związany może być z pokrewieństwem, powinowactwem czy małżeństwem. W najszerszym zakresie obowiązek alimentacyjny dotyczy rodziców wobec dzieci. Dziecko ma prawo do życia na tym samym poziomie co rodzice. W przypadku innego rodzaju obowiązków alimentacyjnych, np. małżonków po rozwodzie czy wobec rodzeństwa albo dziadków, uprawnionymi do świadczeń są jedynie osoby żyjące w niedostatku. Tymczasem rodzice muszą dokonywać świadczeń alimentacyjnych na dziecko, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, chyba że dochody z majątku pozwalają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania.

Obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony żadnym terminem, mimo iż powszechnie uważa się, że trwa do 18. lub 25. roku życia, jeśli dziecko podejmuje naukę w systemie dziennym w szkole publicznej. Sąd Najwyższy potwierdził jednak wyrokiem, że obowiązek alimentacyjny nie jest związany ze stopniem wykształcenia i trudno oczekiwać, by zaraz po osiągnięciu pełnoletniości dziecko było w stanie pracować i generować wystarczające dochody. Obwiązek alimentacyjny ustaje zatem, gdy dziecko jest już w stanie samodzielnie się utrzymać, a także w przypadku innych przesłanek z ustawy (patrz niżej paragraf 3 art. 133 K.r.o.) Do 18. roku życia środki są płacone drugiemu z rodziców, potem otrzymuje je bezpośrednio dziecko. W przypadku dziecka niepełnosprawnego obowiązek alimentacyjny nie wygasa nigdy.

Podstawą prawną regulującą zasady świadczeń alimentacyjnych oraz ich zakres jest ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.), a konkretnie obowiązek alimentacyjny opisany jest w Dziale III – Obowiązek alimentacyjny (odpowiednio art. 128 do art. 144). Tam w art. 133 zapisane jest, że:

§1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Oraz że:

§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Przedawnienie alimentów

Czy jest możliwe przedawnienie alimentów? Jak najbardziej. Zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do przedawnienia roszczeń alimentacyjnych, istnieją jednak wyjątki od reguły. Inaczej wygląda też bieg przedawnienia alimentów zasądzonych wyrokiem czy przedawnienia długu alimentacyjnego z tytułu umowy alimentacyjnej a przedawnienia alimentów z funduszu alimentacyjnego.

Zgodnie z art. 137 § 1 K.r.o. roszczenia o świadczenia alimentacyjne ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech. W praktyce oznacza to, że dochodzić można alimentów zasądzonych orzeczeniem sądu lub zgodnych z ugodą alimentacyjną za okres ostatnich trzech lat, jeśli nie były one płacone. Od tej zasady jest jeden wyjątek – w czasie trwania władzy rodzicielskiej bieg przedawnienia nie może się rozpocząć, lub ulega zawieszaniu w kwestii wcześniejszych roszczeń wobec rodziców, które przysługują dzieciom. W przypadku, gdy alimenty przysługują małoletniemu dziecku od rodzica, który posiada władzę rodzicielską, to bieg przedawnienia nie zaczyna się do momentu osiągnięcia przez dziecko 18. roku życia.

Ponadto, warto mieć na uwadze, że rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego powoduje przerwanie trzyletniego biegu przedawnienia alimentów. Zatem dopóki egzekucja długu jest w toku, przedawnienie alimentów stwierdzonych wyrokiem albo ustalonych umową nie biegnie.

Inaczej wygląda kwestia przedawnienia długu wobec funduszu alimentacyjnego. Wedle przepisów z art. 27 Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów dłużnik jest zobowiązany do zwrotu należności za wypłacone świadczenia z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej właściwemu organowi, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Takie roszczenie nie ulega nigdy przedawnieniu – nieważne, ile lat minęło, egzekucja długu będzie prowadzona do skutku i nie dojdzie do przedawnienia roszczeń funduszu alimentacyjnego.

Windykacja zaległych alimentów

Windykacja zaległych alimentów odbywa się po uzyskaniu tytułu wykonawczego – może to być wyrok sądu lub ugoda z klauzulą wykonalności. Tytuł egzekucyjny zasądzający alimenty ma klauzulę wykonalności z urzędu. Nie ma potrzeby czekania na jego uprawomocnienie. Wszczęcie egzekucji rozpoczyna się na wniosek wierzyciela. Przy czym we wniosku nie trzeba wskazywać sposobu egzekucji lub majątku dłużnika, który ma zostać poddany egzekucji, bowiem w takiej sytuacji uznaje się, że wniosek dotyczy wszelkich sposobów egzekucji poza egzekucją nieruchomości.

Komornik musi ustalić w drodze dochodzenia zarobki i stan majątkowy dłużnika oraz jego miejsce zamieszkania, przy czym takie dochodzenie jest przeprowadzone okresowo w odstępach nie dłuższych niż pół roku. Jeśli egzekucja roszczeń alimentacyjnych nie przynosi skutku, można złożyć do prokuratora wniosek o pociągnięcie dłużnika do odpowiedzialności karnej za złośliwe uchylanie się od alimentów.

W przypadku, gdy dłużnik alimentacyjny zbiegł za granicę albo ukrywa się, wierzyciel ma prawo zgłosić się po wypłatę środków z Funduszu Alimentacyjnego, pod warunkiem, że:

• dochód netto na osobę w rodzinie nie przekracza 725 zł

oraz:

• dziecko jest małoletnie

lub

• dziecko uczy się i nie ukończyło 25. roku życia

lub

• dziecko jest niepełnosprawne – bez względu na wiek.

Z funduszu alimentacyjnego można otrzymać maksymalnie 500 zł miesięcznie. Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany zwrócić całą kwotę wraz z odsetkami.

Dług alimentacyjny a zdolność kredytowa dłużnika

Komornik ma jeszcze jeden sposób na zmotywowanie dłużnika do zapłaty środków – jeśli zaległość jest za okres powyżej 6 miesięcy, to z urzędu składa on wniosek o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych. Dłużnik alimentacyjny może też trafić do bazy ERIF BIG SA. Oznacza to, że w razie złożenia wniosku o kredyt, dłużnik alimentacyjny może nie mieć wielkich szans na jego uzyskanie – zwłaszcza, gdy prowadzona jest już egzekucja komornicza z tytułu roszczeń alimentacyjnych. Co więcej, dług alimentacyjny ma pierwszeństwo przed innymi długami, zatem gdyby bank lub inny pożyczkodawca będzie próbował odzyskać środki z tytułu niepłaconych zobowiązań, to będzie musiał ustąpić egzekucji z tytułu długu komorniczego. Dlatego pożyczkodawcy często odmawiają kredytów osobom z długiem alimentacyjnym.

Jak sprawdzić swój dług alimentacyjny?

Aby sprawdzić dług alimentacyjny należy zarejestrować się i aktywować konto w serwisie ERIF BIG – infoKonsument.pl, w którym można wygenerować raport na swój temat zawierający informacje gospodarcze. Jeśli dłużnik został wpisany do rejestru, to w raporcie będą widniały aktualne informacje o długu. W przypadku braku wpisu, jedyną metodą jest samodzielne wyliczenie długu za okres niepłacenia zasądzonych odsetek, ewentualnie sięgnięcie do akt egzekucji komorniczej, jeśli została wszczęta. Gdy wierzycielem jest Fundusz Alimentacyjny, wtedy o dług trzeba zapytać w urzędzie – Ośrodku Pomocy Społecznej właściwemu dla miejsca zamieszkania uprawnionych do świadczeń dzieci.

Przedawnienie alimentów co do zasady następuje po 3 latach, jednak są od tego wyjątki – przedawnienie alimentów u komornika, gdy egzekucja jest w toku, zostanie zawieszone, zaś długi wobec Fundusz Alimentacyjnego nigdy nie ulegają przedawnieniu.