Choć pojęcie banku centralnego dość często pojawia się w mediach, to dla wielu osób nadal brzmi ono obco. W tym tekście wyjaśniamy, czym jest bank centralny i jakie pełni w Polsce funkcje.
Centralnym bankiem w Polsce jest Narodowy Bank Polski. Odpowiada on za politykę pieniężną i stabilność cen, a jego funkcje określa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa o NBP. Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emisji pieniądza, prowadzi obsługę budżetu państwa, a także podmiotów sektora finansów publicznych oraz gromadzi rezerwy walutowe państwa i zarządza nimi. NBP pełni funkcję banku banków, tworząc warunki dla działania systemu bankowego. Jest również jednym z najważniejszych ośrodków naukowo-analitycznych w dziedzinie ekonomii i rynków finansowych.
Jedyne prawo do emisji znaków pieniężnych w kraju ma Narodowy Bank Polski. Wprowadza on do obiegu prawne środki płatnicze, banknoty i monety, złote i grosze. Dodatkowo emituje monety kolekcjonerskie o niskich nakładach.
Nowy znak pieniężny może zostać wprowadzony tylko na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego, które ogłaszane jest w Monitorze Polskim, wraz z podaniem terminu wprowadzenia do obiegu, wielkością emisji, wzorem i wartością nominalną, w przypadku monet – stopem i masą. W podobny sposób znaki pieniężne są wycofywane z obiegu. W rozporządzeniu znajdują się wówczas termin i zasady wycofania.
Rolą NBP jest też ustalanie zasady wymiany uszkodzonych znaków pieniężnych i zatrzymywanie fałszywych. W obu przypadkach tracą one moc środka płatniczego, a fałszywe zostają zatrzymane bez prawa zwrotu ich równowartości.
Jeśli Polska przyjmie euro jako środek płatniczy, eminentem banknotów zostanie Europejski Bank Centralny, a NBP pozostanie eminentem monet.
Bank centralny określany jest również jako bank banków. W praktyce oznacza to, że Narodowy Bank Polski w stosunku do pozostałych banków pełni role regulacyjne, czyli dba o stabilność sektora bankowego i bezpieczeństwo depozytów znajdujących się w bankach, a także nadzoruje systemy płatności w Polsce. Zaopatruje on również banki komercyjne w pieniądze, regulując ich rezerwy.
Jako bank banków, NBP uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym, organizuje system rozliczeń i prowadzi rozrachunki między poszczególnymi bankami. Obejmuje to również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i międzynarodowymi instytucjami.
NBP prowadzi kasową obsługę bankową budżetu państwa, rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych. Ponadto obsługuje on dług publiczny, prowadzi państwowe fundusze celowe i realizuje zlecenia płatnicze państwowych jednostek budżetowych.
Jako bank rozliczeniowy państwa bank centralny może udzielić państwu kredytu, czy to w postaci bezpośredniej, czy zakupu skarbowych papierów wartościowych. Rozwiązanie to jest jednak stosowane tylko w wyjątkowych przypadkach, ze względu na zagrożenie inflacją.
Kategoria: Bankowość Udostępnij na:
Czym są lokaty bankowe, jakie rodzaje ich wyróżniamy i czy wciąż opłaca się z nich korzystać – w poniższym vademecum przedstawimy zasady działania tych produktów inwestycyjnych i przedstawimy sposoby na to, by na nich zarabiać, nawet mimo rekordowo niskich stóp procentowych.
Czytaj więcejCo dzieje się z pieniędzmi klientów bankrutujących banków? Choć prawdopodobieństwo upadłości czy zawieszenia działalności przez instytucje finansowe jest stosunkowo niewielkie, to jednak jeśli się wydarzy, dotyka naraz tysięcy osób. Na szczęście nie tracą oni całych swoich oszczędności – dba o to Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Co to za instytucja i kiedy można liczyć na jej pomoc?
Czytaj więcejNadzoruje działalność BIG
Dobrowolne przystąpienie do Zasad Dobrych Praktyk
Opiniuje Regulamin Zarządzania Danymi
