PIT – wszystko, co musisz wiedzieć jako przedsiębiorca

Co to jest PIT?

PIT to nazwa skrócona od angielskiego Personal Income Tax, czyli osobistego podatku dochodowego. Ten podatek zaliczany jest do podatków bezpośrednich, bo podmiotem opodatkowania jest osoba fizyczna uzyskująca dochody, nie zaś czynności obrotu gospodarczego, jak w przypadku podatku CIT od dochodów spółek. PIT dotyczy przychodów z tytułu:

• Wynagrodzenia ze stosunku pracy – zarówno z umowy o dzieło, zlecenie oraz o pracę
• Emerytur, rent oraz zasiłków
• Prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej
• Wykonywania wolnego zawodu
• Działalności artystycznej, literackiej, naukowej, twórczej, publicystycznej, oświatowej.

PIT to również dokument urzędowy, tzw. deklaracja PIT, będący rocznym rozliczeniem podatku od osób fizycznych. Taki dokument jest przygotowywany raz na rok i stanowi podstawę zapłaty podatku w należnej kwocie. Zawarte w nim dane to oficjalne informacje dla urzędu skarbowego dotyczące przychodów, kosztów, zaliczek, ulg, odliczeń, dochodu, metod i form opodatkowania. Dla różnych rodzajów podatników rozliczających się za dane rodzaje przychodów czy w danej formie opodatkowania są inne wzory PIT, np. dla typowych przychodów pracownika dokonuje się obliczenia podatku w PIT 36 etc.

PIT – podstawa prawna

Podstawą prawną podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce stanowi ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1387). Od momentu jej przyjęcia ustawa była nowelizowana już prawie 300 razy. Ponadto dokumenty prawne, w którym znajdują się zapisy o prawach czy obowiązkach podatników PIT to Konstytucja RP, liczne inne ustawy oraz ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia wykonawcze.

Obowiązek rozliczenia PIT

Kto podlega obowiązkowi rozliczenia podatku należnego PIT? Samodzielnie muszą rozliczyć się wszyscy, którzy ukończyli 18 lat i wykazują dochody. Niepełnoletnie dzieci rozliczane są na wspólnym formularzu z rodzicami.

PIT jest pobierany od polskich rezydentów podatkowych – od całości przychodów, a także od osób niebędących polskimi rezydentami podatkowymi. W tym drugim przypadku podatek pobierany jest jedynie od przychodów, które zostały uzyskane na terytorium naszego kraju.

Pewne grupy przychodów są zwolnione z podatku lub nie podlegają opodatkowaniu – w takiej sytuacji nie ma konieczności składania deklaracji PIT.

Obowiązkowe rozliczenie PIT polega na przygotowaniu oraz przedstawieniu właściwym organom podatkowym – czyli złożeniu w odpowiednim urzędzie skarbowym – deklaracji PIT. Na jej podstawie należy uiścić podatek albo domagać się zwrotu nadpłaty. Nadpłata powstaje, jeśli wartość zaliczek płaconych okresowo jest większa niż wartość całości podatku należnego za dany rok podatkowy. Jest on wyliczony na podstawie deklaracji PIT. Rozliczenie PIT musi być przeprowadzone w odpowiedniej formie oraz w odpowiedni sposób, a dokładnie:

• PIT trzeba rozliczyć na właściwym formularzu.
• W formularzu wskazać należy wszystkie przychody, koszty, dochody, ulgi, odliczenia i kwotę wolną od podatku. Obowiązuje tu system rocznego rozliczania i deklarowania przychodów i odliczeń.
• Rozliczenie PIT trzeba podpisać, ale akceptowany jest również podpis elektroniczny.

Obliczenie podatku PIT odbywa się za pomocą kilku metod. Można rozliczać się samodzielnie, z małżonkiem albo jako osoba samotna, wychowująca dziecko. Ponadto wyróżnia się różne sposoby opodatkowania np.:

• Skalą podatkową
• Liniowym podatkiem
• Ryczałtowo od przychodów ewidencjonowanych.

Dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.  Rozliczenie PIT za pomocą danej metody definiuje też sposób opłacania zaliczek. Samodzielny płatnik z reguły opłaca zaliczki miesięcznie, może regulować je również kwartalnie.

Jak obliczyć podatek PIT?

Należy skorzystać ze stawki podatku i wyliczać ją od dochodów, czyli przychodów pomniejszonych o koszty oraz kwotę wolną od podatku (z wyjątkiem ryczałtu, w którym nie bierze się kosztów pod uwagę). Stawka podatkowa PIT wyrażona jest stopą procentową. Dla różnych metod oraz grup przychodów, dzielonych ze względu na ich źródło, prawo wyznacza inne stawki podatku. I tak:

• Podatek progresywny PIT, czyli podatek PIT na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, ma stawki 18% do kwoty podstawy równej 85 528 zł, a 32% powyżej tej kwoty. Podmioty opodatkowane podatkiem solidarnościowym od dochodów powyżej 1 mln zł płacą dodatkowo 4% podatku
• Stawka podatku liniowego wynosi 19% niezależnie od wartości przychodów
• Podatek ryczałtowy od przychodów ewidencjonowanych ma wiele różnych stawek: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 17%, 20%
• Opodatkowanie zysków od sprzedaży nieruchomości: stawka podatku wynosi 19%
• Dla przychodów z kapitałów pieniężnych stawka również wynosi 19%.

Dla typowych przychodów pracownika oblicza się zwrot podatku PIT 37, zaś dla przychodów z tytułu działalności gospodarczej stosuje się obliczenie podatku PIT 36, w przypadku rozliczenia metodą skali podatkowej, zaś dla podatku liniowego – deklaracją PIT 36L. Dawniej stosowane były dla właścicieli jednoosobowych firm deklaracje okresowe PIT 5 – jak obliczyć zaliczkę i wypełnić deklarację? Był to wtedy problem dla wielu przedsiębiorców. Obecnie zlikwidowano konieczność wysyłania deklaracji za podatek dochodowy PIT 5. Deklaracja PIT-38 jest stosowana dla przychodów z tytułu kapitałów pieniężnych, zaś PIT-39 dla zbycia nieruchomości.

Obliczanie podatku PIT wymaga także wzięcia pod uwagę tzw. kwoty wolnej od podatku. Nie jest to jednak zasada ogólna– przychody ze zbycia nieruchomości, kapitałów pieniężnych, dochody zwolnione z opodatkowania oraz rozliczane na zasadzie ryczałtu, jak np. umowy zlecenie, o dzieło na kwotę mniejszą niż 200 zł zawarte z osoba niebędącą pracownikiem płatnika, nie mają prawa do odliczenia od PIT kwoty wolnej od podatku. Kwota wolna od podatku zmniejsza dochody będące podstawą opodatkowania o:

• 525,12 zł w przypadku samodzielnego opłacania podatku, ale nie dla wymienionych poniżej grup
• 548,30 zł dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą.
• Kwotę równą 5,5% ustalonej miesięcznej zaliczki dla osób opłacających podatek z działów specjalnych produkcji rolnej według norm szacunkowych, obliczając zaliczki od wypłat (uzyskanych zarobków).

Jakie zasady obowiązują pracodawcę przy rozliczeniu pracowników?

Jak obliczyć podatek należny z PIT 11? Podatek należny PIT 11 jest wyliczany przez pracodawcę-płatnika dla pracownika. Pracodawca wylicza zaliczki co miesiąc przez wyliczenie kwoty przychodów ze stosunku pracy biorąc pod uwagę:

• wynagrodzenie zasadnicze
• wynagrodzenie należne za godziny nadliczbowe
• dodatki i nagrody pieniężne
• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop
• świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika
• wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Do tego pracodawca podczas dokonywania obliczeń zobowiązany jest do:

• odliczenia pracownikowi od dochodu potrąconych w ciągu roku składek na ZUS oraz ubezpieczenie chorobowe
• zmniejszenia uzyskanego przez pracownika przychodu o koszty uzyskania przychodu z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej.

Podatnik przed dniem 10 stycznia składa płatnikowi stosowne oświadczenie i w rezultacie pracodawca, czyli płatnik, ma obowiązek obliczyć za niego podatek należny PIT 11.

Dla wielu płatników obliczanie PIT-u dla siebie czy pracownika nastręcza trudności. W tej sytuacji najlepiej oblicz swój PIT korzystając z pomocy księgowych. Warto też pamiętać, że można za pomocą specjalnych platform online rozliczyć PIT – obliczanie online pozwala szybko i wygodnie wyliczyć podatek należny PIT. Nowym rozwiązaniem wdrożonym w 2019 roku przez Urzędy Skarbowe jest platforma – https://www.podatki.gov.pl/, na której można znaleźć aktualne informacje na temat podatków i rozliczyć się online.