Choć pojęcie banku centralnego dość często pojawia się w mediach, to dla wielu osób nadal brzmi ono obco. W tym tekście wyjaśniamy, czym jest bank centralny i jakie pełni w Polsce funkcje.
Centralnym bankiem w Polsce jest Narodowy Bank Polski. Odpowiada on za politykę pieniężną i stabilność cen, a jego funkcje określa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa o NBP. Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emisji pieniądza, prowadzi obsługę budżetu państwa, a także podmiotów sektora finansów publicznych oraz gromadzi rezerwy walutowe państwa i zarządza nimi. NBP pełni funkcję banku banków, tworząc warunki dla działania systemu bankowego. Jest również jednym z najważniejszych ośrodków naukowo-analitycznych w dziedzinie ekonomii i rynków finansowych.
Jedyne prawo do emisji znaków pieniężnych w kraju ma Narodowy Bank Polski. Wprowadza on do obiegu prawne środki płatnicze, banknoty i monety, złote i grosze. Dodatkowo emituje monety kolekcjonerskie o niskich nakładach.
Nowy znak pieniężny może zostać wprowadzony tylko na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego, które ogłaszane jest w Monitorze Polskim, wraz z podaniem terminu wprowadzenia do obiegu, wielkością emisji, wzorem i wartością nominalną, w przypadku monet – stopem i masą. W podobny sposób znaki pieniężne są wycofywane z obiegu. W rozporządzeniu znajdują się wówczas termin i zasady wycofania.
Rolą NBP jest też ustalanie zasady wymiany uszkodzonych znaków pieniężnych i zatrzymywanie fałszywych. W obu przypadkach tracą one moc środka płatniczego, a fałszywe zostają zatrzymane bez prawa zwrotu ich równowartości.
Jeśli Polska przyjmie euro jako środek płatniczy, eminentem banknotów zostanie Europejski Bank Centralny, a NBP pozostanie eminentem monet.
Bank centralny określany jest również jako bank banków. W praktyce oznacza to, że Narodowy Bank Polski w stosunku do pozostałych banków pełni role regulacyjne, czyli dba o stabilność sektora bankowego i bezpieczeństwo depozytów znajdujących się w bankach, a także nadzoruje systemy płatności w Polsce. Zaopatruje on również banki komercyjne w pieniądze, regulując ich rezerwy.
Jako bank banków, NBP uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym, organizuje system rozliczeń i prowadzi rozrachunki między poszczególnymi bankami. Obejmuje to również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i międzynarodowymi instytucjami.
NBP prowadzi kasową obsługę bankową budżetu państwa, rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych. Ponadto obsługuje on dług publiczny, prowadzi państwowe fundusze celowe i realizuje zlecenia płatnicze państwowych jednostek budżetowych.
Jako bank rozliczeniowy państwa bank centralny może udzielić państwu kredytu, czy to w postaci bezpośredniej, czy zakupu skarbowych papierów wartościowych. Rozwiązanie to jest jednak stosowane tylko w wyjątkowych przypadkach, ze względu na zagrożenie inflacją.
Kategoria: Bankowość Udostępnij na:
Czym są lokaty bankowe, jakie rodzaje ich wyróżniamy i czy wciąż opłaca się z nich korzystać – w poniższym vademecum przedstawimy zasady działania tych produktów inwestycyjnych i przedstawimy sposoby na to, by na nich zarabiać, nawet mimo rekordowo niskich stóp procentowych.
Czytaj więcejKażdego dnia klienci banków opłacają rachunki, realizują zakupy, zlecają przelewy, posługują się kartami płatniczymi, a także dokonują wpłat i wypłat gotówkowych. W ciągu roku liczba transakcji w Polsce sięga średnio 1,5 miliarda, a ich obsługa jest całkowicie zautomatyzowana.
Do zarządzania rozliczeniami od ponad 20 lat stosuje się system Elixir, którego operatorem jest Krajowa Izba Rozliczeniowa. Dzięki niemu pieniądze między bankami są przekazywane w sposób sprawny i bezbłędny.
Czytaj więcejNadzoruje działalność BIG
Dobrowolne przystąpienie do Zasad Dobrych Praktyk
Opiniuje Regulamin Zarządzania Danymi
